۶. موسیقی دوره‌ی کلاسیک

در برنامه‌ی قبل با چند فرم و ژانر موسیقی دوره‌ی باروک آشنا شدیم و به نمونه‌هایی از آثار آهنگسازان آن دوره گوش دادیم. در این برنامه با ویژگی‌های موسیقی دوره کلاسیک آشنا می‌شویم.

دوره‌ی کلاسیک تقریباً از سال ۱۷۳۰ میلادی شروع شد و تا سال ۱۸۲۰ ادامه پیدا کرد. بر خلاف موسیقی باروک که پیچیده و پر از تزئین بود موسیقی دوره‌ی کلاسیک روی سادگی و وضوح ملودی تأکید داشت، ملودی‌ای که بشود آن را به آسانی به خاطر سپرد و زمزمه کرد. احتمالاً شما هم بعضی از این ملودی‌های معروف دوره‌ی کلاسیک را می‌شناسید. مثلاً، ملودی سمفونی پنجِ بتهوون یا مارش ترکِ موتزارت. 

برای اینکه ملودی به آسانی شنیده بشود، آهنگسازهای دوره‌ی کلاسیک بیشتر از هموفونی استفاده می‌کردند تا پولیفونی. حتما به یاد دارید که در هموفونی، بر خلاف پولیفونی، ملودی اصلی با همراهی‌کننده شنیده می‌شود. البته در اوائل دوره‌ی باروک هم هموفونی رواج داشت اما با این تفاوت که ملودی اصلی پیچیده و پر از تزئین بود. با هم به اثری از دامینیکو اسکارلاتی گوش می‌دهیم. ملودی ساده‌ی این قطعه را به راحتی می‌شود تشخیص داد.

یکی از سبک‌هایی که در دوره‌ی کلاسیک رواج پیدا کرد گالانت بود. در سبک گالانت هدف این بود که هر شنونده‌ای بتواند به راحتی از موسیقی‌ای که می‌شنود لذت ببرد. به همین دلیل قطعاتی که به سبک گالانت نوشته می‌شد ملودی سبک و ساده‌ای داشت. این سبک موسیقی مناسبی بود برای کنسرت‌های عمومی که در دوره‌ی کلاسیک به یکی از تفریحات پرطرفدار مردم تبدیل شده بود. آهنگسازها با نوشتن ملودی‌های ساده که گاهی به موسیقی‌های محلی و عامه‌پسند نزدیک بود، ‌شنونده‌ها را به سالن‌های کنسرت می‌کشاندند.

 با هم به اثری از یوهان کریستین باخ، پسر یوهان سباستین باخ، آهنگساز معروف دوره‌ی باروک، گوش می‌دهیم که نمونه‌ای از سبک گالانت است. 

در اواسط قرن هیجدهم، سبک ساده و جذاب، ولی نسبتاً سبکِ گالانت با موسیقی احساسی و عاطفی‌ای که در آلمان به وجود می‌آمد، وارد مرحله‌ی جدیدی شد. هدف اصلی موسیقی احساسی که با کارل فلیپ امانوئل باخ، پسر دیگر یوهان سباستین باخ، روی کار آمد، برانگیختن احساسات شنونده بود. با هم به نمونه‌ای از این موسیقی، اثر کارل فلیپ امانوئل باخ، گوش می‌دهیم.

رواج کنسرت‌های عمومی زمینه را برای به وجود آمدن گروه‌های کوچک سازی فراهم کرد. استرینگ کوارتت یکی از این گروه‌ها بود که بین آهنگسازها محبوبیت زیادی داشت. دو ویولون، یک ویولا و یک چلو استرینگ کوارتت یا گروه زهی چهارتایی را تشکیل می‌داد.

با هم به استرینگ کوارتتی از هایدن، آهنگساز اتریشی دوره کلاسیک، گوش می‌دهیم. هایدن در بخش انتهایی این قطعه با شنونده‌ها شوخی موسیقایی جالبی می‌کند. در لحظات انتهایی، در حالی که به نظر می‌آید قطعه تمام شده، بعد از چند ثانیه سکوت قطعه دوباره ادامه پیدا می‌کند. هایدن این شوخی را چند بار تکرار می‌کند تا قطعه تمام می‌شود.

در این برنامه با چند ویژگی دوره‌ی کلاسیک آشنا شدیم. در برنامه‌ی بعد با چند فرم و ژانر این دوره، مثل سونات و سمفونی، آشنا می‌شویم.