شماره ۴۹ | عقل ایران

پیشگامان ایران‌خواهی (۱) – موج نخستین

به فصل پنجم مدبویز خوش اومدید. این اپیزود که بعد وقفه‌ی ناخواسته‌ی ما منتشر میشه، آغاز یه سفر دور و درازه برای بازشناسایی ریشه‌هامون.

قراره تو این سفر، ریشه‌های هویتی و معرفتی جریان ایران‌خواهی دنبال کنیم و برخوردی از نزدیک با اون‌ها داشته باشیم. این مجموعه با نام «پیشگامان ایران‌خواهی» به شکل متناوب از مدبویز منتشر میشه و تو هر قسمتش، به بازه‌های مختلفی از عصر قاجار و مشروطه می‌رسه.

ما تلاش می‌کنیم به مرور چهره‌ها و اندیشه‌هایی رو معرفی کنیم و به داوری نگرش‌ها و کارنامه‌شون بنشینیم که از نظرمون، جریان ایران‌خواهی و ملی‌گرایی امروزِ ایران، بیش از هر چیزی وام‌دار اوناست.

برای این اپیزود از عباس میرزا و قائم‌مقام براتون می‌گیم که درون ساختار سنت‌گرای قاجار برای تجدد قیام کردند و سپس به پدران فکری ناسیونالیسم ایرانی می‌رسیم؛ اونایی که مقدم بر هر کسی، ایران‌خواهی رو تبدیل به نشانی ماندگار برای ایران کردند.

بیست‌وچهارم خرداد ۱۴۰۲

گوینده: مجتبی حصامی

نویسنده: ساسان آقایی

یادبود این شماره:

مرگ الله‌وردی خان گرجی والی فارس و سپسالار ارتش صفوی

تقدیم شماره ۴۹ به؛ ساسان نیک‌نفس

* منابع این اپیزود:

1) کتاب «فکر آزادی و مقدمه‌ی مشروطیت» / فریدون آدمیت

2) کتاب «مقالات تاریخی» / فریدون آدمیت

3) کتاب «اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده» / فریدون آدمیت

4) کتاب «اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی» / فریدون آدمیت

5) کتاب «تاریخ مشروطه ایران» / احمد کسروی

6) کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» / ناظم‌السلام کرمانی

7) کتاب « مشروطه ایرانی» / ماشاالله آجودانی

8) کتاب «خاطرات حاج سیاح» / به کوشش حمید سیاح

9) کتاب «میرزا ملکم‌خان» / اسماعیل رائین

10) کتاب «تجدد و تجددستیزی در ایران» / عباس میلانی

11) کتاب «پیشتازان آزادی و تجدد و اصلاحات ایران» / حسین جودت

12) کتاب «ایرانیان و اندیشه‌ی تجدد» / جمشید بهنام

13) کتاب «اندیشه تجدید و ترقی در عصر بحران» / نصرالله صالحی

14) کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی / علی رضاقلی

15) جزوه «احوالات و دستخط‌های عباس میرزا قاجار، نایب‌السلطنه» / ابوالقاسم لاچینی

16) جزوه «عباس میرزا قاجار» / مثطفی موسی طبری

17) جزوه «قائم‌مقام‌نامه» / محمد رسول دریاگشت

18) رساله «سرنوشت ایران: زندگانی سیاسی و ادبی قائم‌مقام فراهانی / میرحسین یکرنگیان

19) کتاب «از ماست که برماست» / هما ناطق

20) کتاب «مقالات فلسفی میرزا فتحعلی آخوندزاده / به ویراست ح - صدیق

21) رساله «مکتوبات» / فتحعلی آخوندزاده

22) رساله «مقالات» / فتحعلی آخوندزاده

23) کتاب «مجموعه آثار ملکم‌خان» / محمد محیط طباطبایی

24) کتاب «گزیده‌ی نامه‌هاي رسمی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله» / به اهتمام علی‌اصغر حقدار

25) دوره مجلد روزنامه‌ی «قانون» / نشریه ملکم‌خان

26) دوره کامل نشریه‌ی «صور اسرافیل» / نشر تاریخ ایران

27) نامه‌های تبعید از میرزا آقاخان کرمانی / به کوشش هما ناطق و محمد فیروز

28) مقاله «شالوده‌شکنی گفتمان موج اول روشنفکري در ایران: میرزا ملکم‌خان، آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی» / علیرضا آقاحسینی و آسیه مهدی‌پور

* در این اپیزود از صداها و آهنگ‌های زیر استفاده شده:

01) قطعه‌ای دشتی از نی استاد محمد موسوی

02) ساز و کمانچه از آلبوم «امیرکبیر» شهرام ناظری

03) قطعه‌ای فولکور مشهور به Moscow Night

04) آهنگ «سرزمین مادری» از شهرام ناظری

05) سه‌تار نوازی از کیارش سنجرانی