شماره ۶۶ | زهدان آزادی

بازشناسی «فرانک»، زنی که «نگهدار ایران» را پرورانید شاهنامه، بزرگ‌ترین و قدرتمندترین اثر تاریخ به زبان فارسیه؛ مجموعه‌ای بی‌بدیل که حکیم ابوالقاسم فردوسی، ۳۰ سال از زندگیش رو وقف سراییدن و خلق این اثر بی‌همانند کرد تا برای هزار سال آتی پس از فردوسی و هزاران سال آینده، شاهنامه بخونند، بشنوند و تاریخ شکوهمندشون رو هرگز فراموش نکنند. شاهنامه پر از اسطوره‌اس و داستان‌های حماسی بسیار زیادی داره؛ «رستم دستان» خودش یه حماسه است، «اسفندیار» حماسه‌ی دیگری‌ست اما در همون آغاز شاهنامه، به یکی از مشهورترین اسطوره‌های ایرانی می‌رسیم که به زبان شیوای فردوسی، سراییده شده و شاید شورانگیزترین اسطوره‌ی ایرانی تاریخ باشد؛ نبرد کاوه و آهنگر علیه ضحاک تازی، هر بار که گفته یا شنیده میشه، دوباره از نو، ما رو به وجد میاره که بی‌دلیل نیست؛ این یکی از بزرگ‌ترین داستان‌های تاریخ درباره نبرد خیر و شره و اوج اون رو میشه در تجلی این بیت خارق‌العاده‌ی فردوسی دید:کسی کاو هوای فریدون کندسر از بند ضحاک بیرون کند این داستان رو بارها شنیدیم و در هر بار شنیدنش، ارزش‌هایی نو رو دریافتیم اما تو این اسطوره‌ی نامیرای فارسی، چیزی غایبه، در حقیقت غایب نیست، از چشم‌ها دورافتاده، وگرنه حاضرترین عنصر در متن فردوسیه، اون هم نقش زن، نقش مادر و نقش فرانک، به عنوان مهندس سازه‌ی پیروزی ایران علیه ضحاکه. پادکست مدبویز در آغاز فصل ششم خودش به بازخوانی تازه‌ای از اسطوره نبرد کاوه آهنگر و فریدون فرخ علیه ضحاک مار به دوش پرداخته که در این نگاه نو، فرانک، به عنوان نماد زن ایرانی در سپهر سیاست و اجتماع ایران باستان و نوع نگردش فردوسی به مساله‌ی «زن» مورد بحث قرار می‌گیره. فرانک؛ زنی همه جا حاضر در بزرگ‌ترین نبرد تاریخ ایرانی علیه شر ضحاکه، با این وجود این زن نادیده و نامریی‌ست اما بدون فرانک، بدون داشتن زنانی چون او، پیروزی دور از دسترسه. ۱۹ اردیبهشت ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: گشایش بنای جدید آرامگاه ابوالقاسم فردوسی در توستقدیم شماره ۶۶ به: نسرین شاکرمی  * منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) شاهنامه فردوسی / به تصحیح جلال خالقی‌مطلق۲) کتاب «ضحاک ماردوش» / علی‌اکبر سعیدی‌سیرجانی۳) کتاب «داستان‌های شاهنامه» / احسان یارشاطر۴) کتاب «مازهای راز» / میرجلال‌الدین کزازی۵) کتاب «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه» / محمدعلی اسلامی‌ندوشن۶) کتاب «جایگاه سیاسی، اجتماعی زنان شاهنامه» / فریده یوسفی۷) کتاب «سیری در شاهنامه» / محسن فرزانه۸) مقاله‌ی پژوهشی «ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻧﻘﺶ زﻧﺎن در داﺳﺘﺎن‌ﻫﺎی ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ» / ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﻧﻘﯽ۹) مقاله‌ی پژوهشی «فرانک، مام فریدون» / اکبر شامیان ساروکلائی۱۰) مقاله‌ی پژوهشی «مهن الگویان زنان شاهنامه» / فاطمه نسا صابری۱۱) مقاله‌ی «حماسه فرانک (زن در آیینه حکمت شاهنامه)» / احمد بیگدلی۱۲) مقاله‌ی «آنیما و راز اسارت خواهران همراه در شاهنامه» / کاظم موسوی و اشرف خسروی۱۳) مقاله‌ی «فرانک، نخستین زن کنشگر اجتماعی در شاهنامه» / علیرضا قراباغی * آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود: ۱) ترانه‌ی «شاهنامه (۲)» از شایان جلیلیان۲) قطعه‌ی «قیام کاوه آهنگر» از شهرام ناظری۳) قطعه‌ی «روزی روزگاری در ایران» با ساز کیهان کلهر۴) قطعه‌ی «بشارت» با صدای محمدرضا شجریان و ساز گروه «همنوازان» به سرپرستی محمدرضا لطفی۵) قطعه‌ی «لنلیست» ساخته‌ی امیدرضا رحمانی