شماره ۵۵ | سطل آشغال، پر از نگاتیو است

خط ارتجاع و تروریسم در سینمای پیش از ۵۷ - بخش نخست 

صدا، دوربین، حرکت؛

"تصویری سیاه‌، بچه‌ای لاغر که از فرط سوتغذیه رو به موت است، مادری که تن‌فروشی می‌کند، پدری که یا الکلی‌ست یا گرفتار مواد مخدر، تصویرهای درهم و برهم و ناگهان یک قهرمان با هفت‌تیر که می‌آید و آدم می‌کشد ..."

این با کمی پی‌رنگ داستانی می‌تونست به سادگی دست‌مایه‌ی فیلمی پیش از ۵۷ بشه و به سرعت هم در ردیف شاهکارهای سینمایی اون دوره قرار بگیره. تقریبن ماهیت درونی داستان‌های فیلم‌هایی که اون دوره مشهور شد به "موج نو سینمای ایران"، یه چیزی شبیه همینه. این موج به اصطلاح نو، یا جریان روشنفکرنمای سینما، تقریبن از اواخر دهه‌ی ۳۰، با تک و توک فیلم‌هایی مثل "جنوب شهر" یا "خشت و آینه" آغاز میشه و در نهایت سال ۱۳۴۸، نقطه عطف این سینماست، با روی پرده اومدن "گاو" از داریوش مهرجویی و "قیصر" از مسعود کیمیایی.

جدای بحث فنی و ارزش هنری این فیلم‌ها، مدبویز این بار، از موضعی متفاوت به بررسی اثر اجتماعی سینمای پیش از ۵۷ پرداخته و می‌خوایم ببینیم که این فیلم‌ها چه اثری بر جامعه داشتند؛ آیا برای مملکت و مردم مفید بودند یا زیان‌بخش؟

هم‌چنین برگشتیم به ریشه‌ی این دست فیلم‌ها، بخشی که کم‌تر ازش حرف زده شده؛ این‌که چه جوری جریان سینما تو ایران با دست‌های نامریی شوروی گره خورده.

توصیه‌ی ما اینه که برای درک بهتر فضای دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ ایران، پیش از شنیدن این اپیزود، اپیزودهای ۵۳م و ۵۴م پادکست مدبویز رو بشنوید تا بدونید که جامعه‌ی ایران چه شکل و شمایلی داشت و فیلم‌های سیاه "موج نو سینما" چه جامعه‌ای رو به تصویر می‌کشید!

🗂 پانزدهم شهریور ۱۴۰۲

🎙 گوینده: مجتبی حصامی

✍🏼 نویسنده: ساسان آقایی

🏷 یادبود این شماره: مرگ سحر خدایاری

🔖 تقدیم شماره ۵۵ به: جلال خالقی مطلق

منابع استفاده شده در این اپیزود:

۱)کتاب «نقش سینما در انقلاب ایران» / امیر شفقتی

۲) کتاب «ویژه سینما و تئاتر»، شماره‌های ۱ تا ۶

۳) دوره مجله «فیلم»، پیش از سال ۵۷

۴) مجموعه سه جلدی «اسنادی از موسیقی، تئاتر و سینما در ایران»

۵) کتاب «اسرار گنج دره‌ی جنی» / ابراهیم گلستان

آهنگ‌های استفاده شده در این اپیزود:

۱) قطعه‌ی «شب جوانی» از روح‌الله خالقی

۲) تیتراژ فیلم «گاو» اثر هرمز فرهت

۳) تیتراژ فیلم «پستچی» اثر هرمز فرهت

۴) بخشی از فیلم «مغول‌ها ساخته پرویز کیمیاوی

۵) قطعه‌‌ی «چکاد» از پرویز مشکاتیان